Dokąd zmierzamy - rozpoczęcie debaty nad strategią UO

W dniach 13-14 czerwca 2014 odbyło się dwudniowe seminarium z udziałem rektora, prorektorów, dziekanów wydziałów i kierownictwa administracyjnego Uniwersytetu Opolskiego stanowiące punkt wyjścia do wytyczenia nowej strategii naszego Uniwersytetu na lata 2014-2020. Strategia przygotowana w poprzedniej kadencji obejmowała okres 2009-2014. W międzyczasie w istotny sposób zmieniły się uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne w których funkcjonuje Uczelnia.

Wśród tych uwarunkowań należy wymienić:

• Wejście w nowy okres finansowania w ramach europejskiej polityki spójności, w którym jednym z ważniejszych kierunków są badania naukowe i ich komercjalizacja

• Uruchomienie programu ramowego „Horyzont 2020" który jest największym w historii programem finansowania badań naukowych i innowacji w Unii Europejskiej

• Przyjęcie nowej strategii rozwoju województwa opolskiego

• Sytuację demograficzną w regionie z której wynika, że w okresie strategicznym będzie konsekwentnie malała liczba potencjalnych kandydatów na studia

• Konieczność sprostania rosnącej konkurencji z uczelniami w regionie i uczelniami w regionach sąsiednich

• Przyjęty system kategoryzacji i parametryzacji jednostek naukowych, decydujący o ich finansowaniu

• Konieczność zapewnienia równowagi finansowej Uczelni przy corocznie zmniejszających się przychodach za studia niestacjonarne

Uniwersytet w otoczeniu

Dyskusja na temat tego obszaru strategicznego miała charakter warsztatu, który przeprowadziła dr inż. Karina Bedrunka Dyrektorka Departamentu Koordynacji Programów Operacyjnych w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Opolskiego. Istotą jej wystąpienia było wskazanie na skutki sytuacji demograficznej w regionie oraz określenie wspólnie z uczestnikami seminarium narzędzi wspierania przedsiębiorstw przez Uniwersytet- zarówno w obszarze kształcenia i dokształcania kadr dla firm jak i badań naukowych na rzecz otoczenia gospodarczego. Trzeba podkreślić że warunkiem sięgnięcia po środki unijne przez uczelnie jest w nowej perspektywie finansowej ich ścisła współpraca z przedsiębiorstwami. Wnioski wypracowane w trakcie warsztatu staną się ważnym elementem strategii Uniwersytetu.

Kolejną częścią spotkania były krótkie wystąpienia dotyczące diagnozy, wyzwań i kierunków działania w odniesieniu do kolejnych obszarów o charakterze strategicznym dla Uniwersytetu. Dwoma podstawowymi obszarami aktywności Uniwersytetu są kształcenie i badania naukowe. Jako szczególnie istotne zagadnienia w działaniach na najbliższe lata wyróżniono też: umiędzynarodowienie oraz przebudowę systemu zarządzania Uniwersytetem bez czego trudno będzie osiągnąć cele w obrębie podstawowych obszarów.

UO - silny ośrodek kształcenia

Propozycje celów i kierunków działania w obszarze kształcenie przedstawił prorektor ds. kształcenia i studentów prof. dr hab. Marek Masnyk

Celem strategicznym UO jest dążenie do zapewnienia wysokiego poziomu kształcenia, zgodnie z obowiązującymi założeniami KRK. Osiągnięcie tego celu wiedzie przez następujące cele operacyjne:

1. Utrzymanie akademickiego charakteru kształcenia na wszystkich poziomach, który zapewni, że absolwent UO wyposażony zostanie w kompleksową wiedzę, umiejętności i kompetencje społeczne. Osiągnięcie tego celu nie będzie możliwe bez powiązania procesu kształcenia z wysokim poziomem prowadzonych badań naukowych. Uzyskanie wysokiej jakości kształcenia możliwe będzie poprzez lepsze gospodarowanie posiadanym kapitałem oraz wzmocnienie jego potencjału, kreatywności i innowacyjności.

2. Drugim celem operacyjnym jest przygotowanie absolwentów o profilu wymaganym na rynku pracy i gospodarki opartej na wiedzy, ale także pełniejsze uwzględnienie w ofercie edukacyjnej oczekiwań środowiska gospodarczego, instytucji samorządowych i organizacji tworzących infrastrukturę społeczną regionu. Za szczególnie istotne uznaje się poszerzanie oferty edukacyjnej o kierunki i specjalności w języku obcym, rozwój kształcenia ustawicznego (studia podyplomowe, kursy i szkolenia), objęcie kształceniem nie tylko studentów, ale też inne grupy społeczne i inne obszary, niż tradycyjne nauczanie uniwersyteckie (edukacja dzieci, młodzieży i osób starszych), rozwój indywidualnych studiów międzyobszarowych oraz rozwijanie praktycznego profilu kształcenia.

3. Trzecim celem strategicznym jest pełne wdrożenie uczelnianego systemu doskonalenia jakości kształcenia na wszystkich jego poziomach i stopniach zarządzania. Dbałość o wysoką jakość kształcenia i szeroko rozumianą kulturę jakości kształcenia, opisaną w Księdze Jakości Kształcenia, doprowadzić ma do stworzenia systemu wewnętrznej akredytacji, tak by akredytacja zewnętrzna stanowiła jedynie potwierdzenie funkcjonującego w UO wysokiego poziomu kształcenia.

4. Czwartym celem strategicznym powinno być upodmiotowienie studentów, kreowanie aktywnych i przedsiębiorczych postaw. Osiągnięcie tego celu wiedzie przez wspieranie kół naukowych i organizacji studenckich, rozbudowę infrastruktury socjalnej dla studentów, wspieranie procesu przygotowywania studentów do podjęcia pracy (staże, udział w projektach, promowanie przedsiębiorczości.

Uniwersytet silny nauką

Prezentując obszar badań naukowych, prorektor ds. nauki i finansów prof. dr hab. Janusz Słodczyk wskazał, że w obszarze wyników i jakości badań oraz pozyskiwania środków na badania UO będzie funkcjonował w warunkach ostrej konkurencji z innymi uczelniami i ośrodkami. Będzie to konkurencja na różnych poziomach: miedzy uczelniami miasta i regionu, między uniwersytetami w Polsce, miedzy wydziałami różnych uniwersytetów w ramach tej samej dyscypliny itd. Środki na badania naukowe przekazywane bezpośredni do uczelni /tzw badania statutowe/ będą znikome i coraz silniej powiązane z naukową kategorią jednostki.

Miernikami pozycji Uniwersytetu Opolskiego w sferze badań naukowych będą: kategorie naukowe podstawowych jednostek /wydziałów/ wartość publikacji mierzona punktowo, cytowania, liczba grantów, koordynacja dużych programów badawczych lub przynajmniej udział w takich programach, środki pozyskiwane w wyniku działalności badawczej. Największe uczelnie w Polsce podjęły działania i wdrożyły określone rozwiązania uzyskując znaczące efekty w zakresie upowszechnienia wyników badań naukowych w literaturze światowej oraz w zakresie komercjalizacji badań naukowych.

Formułując diagnozę stanu trzeba podkreślić, że mocną stroną UO są uprawnienia do nadawania stopnia doktora habilitowanego /5/ i doktora /14/ jednak miarą pozycji uczelni stały się również inne, wymienione wcześniej parametry. Pod tym względem pozycja Uniwersytetu Opolskiego nie jest z naszego punktu widzenia zadowalająca. Większość wydziałów znalazła się w kategorii B, jeden uzyskał kategorię A, a jeden zakwalifikowano niestety do kategorii C. W stosunku do liczby badaczy uzyskujemy małą liczbę grantów i innego rodzaju projektów pozwalających pozyskać środki zewnętrzne na badania. Poprawa pozycji naukowej Uniwersytetu wymaga zmian dotyczących:

• kadry naukowej, której znaczna część charakteryzuje się za małą aktywnością w aplikowaniu o różnego rodzaju tematy i programy badawcze oraz małym zainteresowaniem w dopasowaniu swojego warsztatu do potrzeb otoczenia społecznego i gospodarczego,

• kadry administracyjnej, która musi podjąć nowe zadania w zakresie pozyskiwania i obsługi grantów i projektów,

• niedopasowania struktur organizacyjnych w Uczelni do nowych potrzeb.

Strategicznym celem Uniwersytetu Opolskiego powinno być ukształtowanie silnego ośrodka badawczego:

• posiadającego większość podstawowych jednostek w kategorii A,

• stanowiącego naukowe zaplecze dla regionu i miasta,

• z wybranymi specjalizacjami w ramach badań podstawowych na najwyższym międzynarodowym poziomie,

• z wyspecjalizowanymi jednostkami i zespołami badawczymi nastawionymi na współpracę z gospodarką i komercjalizację wyników badań,

• z udziałem środków z badań w budżecie przekraczającym 30 %.

UO w międzynarodowej sieci edukacyjnej i badawczej

Prezentując propozycję prowadzące do umiędzynarodowienia Uniwersytetu, prorektor ds. promocji i zarządzania prof. dr hab. Wiesława Piątkowska-Stepaniak podkreśliła, że skorzystanie z szans, jakie przynoszą kontakty zagraniczne uniwersytetu staje się dziś jednym z najważniejszych celów naszej uczelni. Zarówno uczestnictwo w międzynarodowych projektach badawczych, zespołach i centrach badawczych, jak i wymiany studenckie i pracownicze (w tym staże, wykłady gościnne itp.) winny zajmować stosowne miejsce w polityce całej uczelni i wydziałów. Celem strategicznym winno być m.in. tworzenie na wzór istniejącego już kierunku Europa Master studiów trójstronnych, przede wszystkim jednak - dwustronnych, których nasza uczelnia do chwili obecnej nie prowadzi.

W tworzeniu studiów dwustronnych wespół z partnerskimi uczelniami zarówno na szeroko rozumianym Wschodzie jak i Zachodzie mogą być pomocne umowy regionalne, takie jak w przypadku powoływania kierunku Europa Master, (współpraca Opolszczyzny z regionem Burgundii i landem Nadrenia –Palatynat). Pierwsza umowa w ramach studiów dwustronnych zostanie zawarta w czerwcu 2014 roku pomiędzy naszą uczelnią a Uniwersytetem Lotnictwa w Kijowie. Kierunki pilotażowe studiów dwustronnych powstaną na wydziale Historyczno-Pedagogicznym i Wydziale Przyrodniczo-Technicznym.

W celu większego wykorzystania możliwości wymiany studentów w ramach Erasmus plus winien zostać poszerzony na naszej uczelni wybór zajęć w języku angielskim. W ramach tegoż projektu UO winien również poszerzyć liczbę partnerów zagranicznych, ale też w większym stopniu wykorzystać możliwości współpracy z tymi partnerami, z którymi mamy już podpisane umowy. Tu jest też miejsce na wzajemną promocję z naszymi zagranicznymi partnerami. Promocja pozwoli w większym stopniu mobilizować studentów do wyjazdu w ramach Erasmusa.

Od 14 czerwca br. uruchomiono nową główną stronę internetową UO z niedużą partią informacji w języku angielskim. Na stronie tej można także uzyskać informacje w języku ukraińskim i rosyjskim. Cel na najbliższe miesiące, to utworzenie internetowej strony głównej w języku angielskim oraz zmiana i uatrakcyjnienie stron wydziałowych, instytutowych i katedr tak, by zostały uwzględnione potrzeby ich odbiorców - cudzoziemców.

Stworzenie systemu szkoleń językowych w ramach podnoszenia kwalifikacji zawodowych dla kadry dydaktycznej i administracyjnej UO, tworzenie językowych szkół letnich dla kandydatów na studia, tworzenie letnich szkół doktoranckich z udziałem doktorantów cudzoziemców, organizowanie ścieżek edukacyjnych po Opolszczyźnie dla studentów zza granicy, to niektóre tylko działania wpisujące się w szeroką strategię umiędzynarodowienia akademickiego środowiska UO.

Celem strategicznym jest także wzmocnienie działalności Centrum Partnerstwa Wschodniego, w ramach którego powinny być realizowane w większym stopniu projekty przeznaczone na pomoc studentom z państw Partnerstwa.

UO sprawnie zarządzaną instytucją

Kanclerz Uniwersytetu Opolskiego Ewa Rurynkiewicz skoncentrowała się na wspieraniu realizacji celów strategicznych Uniwersytetu przez uczelniane struktury administracyjne i potrzebie zmian w systemie zarządzania uczelnią z wykorzystaniem narzędzi informatycznych proponując:

• Stworzenie możliwości optymalnego wykorzystania zasobów materialnych przez: centralne agregowanie informacji o zasobach i potrzebach lokalowych i udostępnianie tych informacji; identyfikację, ocena i zabezpieczenie potrzeb bazy materialnej dla realizacji celów uczelni; optymalizowanie kosztów funkcjonowania bazy w tym energii; przejrzyste i uproszczone procedury realizacji zakupów co można osiągnąć pod warunkiem dobrej współpracy zainteresowanych i realizatorów zamówień, standaryzację zamawianego sprzętu, szkolenia dotyczące obowiązujących procedur i zasad, zawieranie długookresowych umów,

• Stworzenie możliwości optymalnego wykorzystania zasobów kadrowych przez:

• Optymalizację procesów administracyjnych;

• Identyfikację nadwyżek i niedoborów kadrowych;

• Analizę potencjału i efektów działań outsourcing;

• Szkolenia i kreowanie wzrostu kompetencji kadry, potencjału i efektywności wykonywanej pracy;

• Dostosowywanie struktury organizacyjnej do potencjału służącemu finansowaniu działalności (CPZ, CTW);

• Wdrożenie systemu oceny efektywności podejmowanych działań

Propozycje dotyczące kierunków działań w obrębie wybranych obszarów strategicznych były początkiem prowadzonej przez uczestników spotkania wymiany opinii i bardzo otwartej dyskusji o sytuacji Uniwersytetu Opolskiego, uwarunkowaniach, szansach i zagrożeniach w odniesieniu do poszczególnych wydziałów i uczelni jako całości. Rozważano niezbędne działania prowadzące do uniknięcia zagrożeń i umocnienia pozycji Uniwersytetu Opolskiego zarówno sferze działalności dydaktycznej jak i naukowej. Wnioski z dyskusji staną się częścią naszej strategii do roku 2020.

Wyrażamy nadzieję, że spotkanie jest początkiem debaty do której włączy się cała społeczność naszego Uniwersytetu co pozwoli na skonstruowanie nowej strategii uczelni oraz strategii poszczególnych wydziałów.